“Xu xoa ít vốn nhiều lời
Anh về bỏ vợ, cưới người xa xa!”
Trước tiên mình đưa ra một số thông tin về xu xoa (hay xu xa):
– Là món ăn vặt – ngọt, mát của người miền Trung, thường ăn nhiều vào mùa hè.
– Là một dạng thạch, nấu từ rong biển.
– Về các tỉnh miền Trung như Bình Định, Quảng Ngãi, Quảng Nam dịp hè sẽ bắt gặp nhiều người bán xu xoa gánh đi bán rong khắp các con phố, ngõ, hẻm.
– Ở thành phố Hồ Chí Minh này chưa thấy ai bán cái món này bao giờ. Có lẽ sau khi đọc bài viết này, bạn nào có “máu” kinh doanh có thể làm bán thử nghiệm (ha ha…).
Trời nắng, thèm thứ quà quê chưa thể tìm ra ở thành phố này, nên cả nhóm tự nấu.
Vì ở Sài Gòn không tìm ra nguyên liệu rong biển để nấu xu xoa ở đâu cả, nên nhóm mình nấu bằng bột rau câu, loại vẫn thường dùng để nấu rau câu ăn bình thường đấy. Món này lúc ở quê má mình từng nấu, ăn không khác xu xoa là mấy.
Một gói bột rau câu 50g trên nhãn bao bì có hướng dẫn là nấu với 2l rưỡi nước, nhưng mình đổ tới 3l nước, vì nếu ít hơn, rau câu nấu ra sẽ bị cứng, không ngon. Cho 3l nước vào nồi, đổ bột rau câu vào, bắc lên bếp, khuấy đều, chờ nước sôi thì bắc xuống, cho cả nồi vào một thau nước xâm xấp để rau câu nhanh nguội và đông lại.
Chừng nửa ký đường trắng, đúng ra phải là đường vàng (vừa tạo màu vàng đẹp, vừa đúng kiểu đường ăn chung với xu xoa, nếu dùng đường vàng thì cho chừng 350g, vì đường vàng có vị ngọt nhiều hơn đường trắng), cho ít nước, ít gừng xắt lát mỏng vào nấu, chờ nước đường hơi keo lại, dẻo dẻo là được.
Dừa xay vắt lấy nước. Ở đây nhóm mình không có dừa xay, thì dùng đỡ 50g bột cốt dừa. Nấu 250ml nước sôi, tắt bếp, cho bột cốt dừa vào khuấy đều, cũng cho ra thứ nước beo béo như nước cốt dừa, nhưng có vị bột béo, nên không ngon bằng nước cốt dừa tươi.
Chờ “xu xoa” đông lại thì cắt miếng vuông vứt cho vào ly, cho ít nước đường, ít nước cốt dừa, đá viên bỏ lên, trộn đều, và ăn thôi.
“Xu xoa” nấu bằng bột rau câu cũng cho ra món tương tự xu xoa, có điều “xu xoa” không có mùi tanh nồng của rong biển như xua xoa nấu bằng rong biển. Tuy nhiên, “xu xoa” này ăn cũng rất ngon, mát, và lại dễ làm, không kỳ công như xu xoa nấu bằng rong biển (có tên rau câu, nên mới có bột rau câu là như thế).
Nấu xu xoa từ rong biển kỳ công như thế nào? Xin được trích dẫn từ bài Làm xu xoa: nghề của người ít vốn của báo Bình Định.
“Rau câu là nguyên liệu để làm ra xu xoa. Thứ rong này mọc tự nhiên tại vùng nước lợ, ở đìa tôm hoặc được trồng nhân tạo. Mùa rau câu chỉ bắt đầu từ tháng 12 đến tháng 4-5 âm lịch. Bởi vậy, người nấu xu xoa phải lo trữ mua rau câu ngay trong mùa càng nhiều, dành nấu quanh năm. Để chế biến rau câu đầy bùn đất thành những cục xu xoa ngon lành phải qua nhiều công đoạn: giặt, nấu cho rau câu nhừ nát, rồi đăng lược, ép bỏ xác rau câu….
Trong đó, giặt sạch rau câu là công đoạn khổ ải và lâu công nhất. Mua rau câu về, phải cho nước vào, đạp giặt mấy bận hết bùn, đem phơi khô cất dùng dần. Đến khi nấu, phải giặt lại thật sạch, rồi ngâm nước trở lại cả buổi để rau câu nở bung ra thành từng cọng. Sau đó, giặt lại, nhặt bỏ hết mọi tạp chất lẫn trong rau câu cho thật sạch trước khi đem nấu. Chờ nước sôi, mới bỏ rong vào, quậy luôn tay đến khi nhừ nát mới múc đổ vào khăn (bao), đặng lược. Phía bên dưới hứng cái thau cho đến khi gần hết chảy thì vắt mạnh xuống cho kiệt. Chờ để nguội, đông cứng lại thành xu xoa”.
*** Lưu ý: Nên mua loại bột rau câu hình con cá, vì sau này mình và bạn mình có nấu thử một loại bột khác (không nhớ tên), ăn thấy bở chứ không dai.